Mang thai là hành trình diệu kỳ, nhưng không phải lúc nào cũng tràn đầy những điều ngọt ngào. Một trong những ám ảnh suốt thai kỳ của nhiều mẹ là tình trạng mề đay - nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy, nhất là ban đêm. 

Bị mề đay, nhiều mẹ bầu thường lo lắng liệu có ảnh hưởng đến em bé. Có cách nào an toàn để khắc phục mà không cần dùng thuốc tây? Dưới đây là một số kiến thức Đông y giúp mẹ bầu giảm triệu chứng mề đay trong thai kỳ.

Tại sao mẹ bầu dễ bị mề đay, ngứa trong thai kỳ?

Y học cổ truyền có câu “tiền thai đa nhiệt”, nghĩa là trong thai kỳ, cơ thể thường thiên về thể trạng nhiệt, hay còn gọi là nóng trong. Nguyên nhân do:

• Thay đổi khí huyết và nội tiết: Khi mang thai, khí huyết trong cơ thể mẹ phải tập trung nuôi dưỡng thai nhi. Vậy nên khi mẹ có tình trạng huyết hư (thiếu máu) mà can khí lại uất (bị tắc) thì dễ sinh ra phong nhiệt. Phong nhiệt tích tụ lâu ngày mà không được giải tỏa sẽ biểu hiện ra da gây nổi mề đay, ngứa ngáy.
• Chức năng gan - thải độc giảm sút: Đông y cho rằng gan chủ về sơ tiết (điều hòa), nếu gan yếu thì quá trình lọc độc kém đi, tà khí dễ uất lại, sinh nhiệt, từ đó phát tán qua da.
• Tiêu hóa kém - tỳ vị hư yếu: Nhiều mẹ bầu ăn uống thất thường, dễ đầy bụng, khó tiêu. Khi tỳ không vận hóa được thủy thấp (nước - dịch trong cơ thể), tích lại bên trong cũng có thể sinh ngứa.
• Yếu tố tâm lý: Lo lắng, căng thẳng kéo dài trong thai kỳ ảnh hưởng đến thần kinh giao cảm, khiến da mẫn cảm hơn với các yếu tố kích thích.

Có thể nói hiện tượng mề đay, nổi mẩn ngứa không chỉ là dị ứng, mà còn liên quan sâu sắc tới sự mất cân bằng âm dương, khí huyết trong cơ thể mẹ.

Giảm triệu chứng mề đay cho mẹ bầu 

Đông y tiếp cận chứng mề đay theo hướng điều hòa tổng thể - vừa giảm triệu chứng, vừa hỗ trợ tăng sức đề kháng, an thai, lợi mẹ. Tùy từng mẹ mà thể bệnh mề đay sẽ khác nhau:

• Phong nhiệt: Ngứa nhiều, nổi mẩn đỏ, nóng rát, thích gãi.
• Huyết hư sinh phong: Ngứa nhiều về đêm, da khô, rêu lưỡi trắng, mệt mỏi.
• Tỳ vị hư: Nổi mẩn sau ăn, kèm đầy bụng, phân nát.

Dựa trên chẩn đoán, thầy thuốc sẽ dùng bài thuốc phù hợp. Ví dụ Tiêu phong tán gia giảm (giúp thanh nhiệt, khu phong, giải độc), Đương quy ẩm tử (giúp bổ huyết, dưỡng âm, trừ phong).

Một ưu điểm lớn của Đông y là có thể vừa trị bệnh vừa dưỡng thai. Những vị thuốc như bạch truật, hoàng kỳ, ý dĩ, bạch linh… không chỉ giúp tiêu độc mà còn bồi bổ tỳ vị, tăng cường miễn dịch tự nhiên cho mẹ.
Liệu pháp không dùng thuốc
Nếu mẹ e ngại việc uống thuốc, Đông y có nhiều phương pháp an toàn như châm cứu - bấm huyệt (giúp điều hòa khí huyết, giải độc qua kinh lạc); ngâm rửa bằng thảo dược (dùng lá khế, kinh giới, trầu không, trà xanh… làm dịu da, sát khuẩn, giảm ngứa hiệu quả); xoa bóp nhẹ nhàng các huyệt đạo liên quan đến can, tỳ, thận (giúp điều hòa nội tiết, tăng khả năng thải độc).
Về dinh dưỡng, mẹ nên ưu tiên món thanh đạm, dễ tiêu, bổ tỳ vị như cháo hạt sen, canh bí đao, nước đậu đen; hạn chế đồ cay nóng, chiên rán, thực phẩm chứa nhiều phụ gia, chất bảo quản

Hành trình vượt qua mề đay bằng Đông y 

Trên lâm sàng, tôi từng điều trị cho chị H (33 tuổi, TP.HCM), bị phát ban mẩn ngứa khi mang thai bé thứ 2 ở tam cá nguyệt thứ 2. Ngoài mẩn đỏ lan khắp người, chị còn gặp tình trạng hoa mắt, chóng mặt kéo dài. 

Khi thăm khám, tôi nhận thấy tình trạng của chị xuất phát từ Can khí suy yếu, khiến nhiệt tà bốc lên da và gây mẩn ngứa. Các triệu chứng như hoa mắt, mệt mỏi là dấu hiệu khí huyết kém điều hòa.

Sau khi được tư vấn, chị H kiên trì áp dụng các biện pháp như xoa bóp bấm huyệt, ngâm thảo dược, chế độ ăn thanh nhiệt, giúp cơ thể phục hồi từ bên trong. Sau 1 tháng, tình trạng ngứa và hoa mắt thuyên giảm rõ rệt, chị cũng cảm thấy nhẹ nhõm và an tâm hơn trong thai kỳ.

Qua trường hợp này, tôi muốn nhắn gửi các mẹ rằng điều trị bằng Đông y rất nhẹ nhàng, tự nhiên nhưng có thể chạm tới gốc rễ vấn đề. Đặc biệt đây là lựa chọn an toàn cho mẹ bầu trong giai đoạn nhạy cảm.

Trên thực tế mề đay trong thai kỳ tuy không nguy hiểm tới tính mạng, nhưng ảnh hưởng nhiều đến chất lượng sống của mẹ bầu. Nếu đang khổ sở vì ngứa ngáy kéo dài mà không dám dùng thuốc Tây, hãy thử tiếp cận theo Đông y, biết đâu bạn sẽ nhận thấy cơ thể mình được chăm sóc nhẹ nhàng hơn.

Một số lưu ý khi tắm dành cho mẹ bầu bị nổi mề đay

• Nên tắm nước ấm
• Không sử dụng hóa chất, sữa tắm
• Không chà xát mạnh và da để tránh tổn thương
• Sử dụng khăn mềm lau nhẹ nhàng
• Tắm ở nơi kín gió.