Theo Bệnh viện Từ Dũ, khi thai nhi gặp tình trạng giới hạn tăng trưởng, thai phụ cần được theo dõi chặt chẽ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Nhau thai đóng vai trò gì?

Nhau thai là “cầu nối sự sống” giữa mẹ và thai nhi. Cơ quan này đảm nhiệm vai trò vận chuyển oxy, chất dinh dưỡng và các hormone thiết yếu từ cơ thể mẹ sang em bé, đồng thời thải bỏ các chất thừa từ thai nhi ra ngoài. Trong suốt thai kỳ, nhau thai bám chắc vào thành tử cung, duy trì lưu lượng máu ổn định để nuôi dưỡng thai nhi phát triển khỏe mạnh.

Thông thường, nhau thai chỉ bong ra sau khi em bé được sinh ra. Tuy nhiên, ở một số trường hợp hiếm nhưng nguy hiểm, nhau thai tách khỏi thành tử cung quá sớm. Hiện tượng này gọi là nhau bong non.

Cơ chế nhau bong non

Nhau bong non bắt nguồn từ tình trạng tổn thương mạch máu trong lớp nội mạc tử cung - nơi nhau thai bám vào. Khi một mạch máu bị vỡ, máu sẽ chảy và tích tụ phía sau bánh nhau, tạo thành khối tụ máu. Khối máu tụ này dần gia tăng kích thước và áp lực, từ đó đẩy nhau thai tách khỏi thành tử cung.

Ban đầu, vùng bong có thể chỉ nhỏ và khu trú. Tuy nhiên, nếu máu tiếp tục chảy, khối tụ máu sẽ lan rộng, khiến diện tích bong ngày càng lớn. Khi nhau thai bong càng nhiều, lượng oxy và chất dinh dưỡng truyền sang thai nhi suy giảm nghiêm trọng.

Trong một số trường hợp nặng, khối máu tụ lớn còn kích thích tử cung co thắt mạnh. Những cơn co bất thường này lại tiếp tục gây tổn thương thêm các mạch máu nội mạc, làm quá trình bong nhau diễn ra nhanh hơn, tạo thành một vòng xoắn bệnh lý nguy hiểm cho cả mẹ và bé.

Yếu tố tăng nguy cơ 

Nhau bong non có thể xảy ra ở bất kỳ mẹ bầu nào, nhưng nguy cơ tăng cao hơn nếu mẹ có một hoặc nhiều yếu tố dưới đây:

- Tăng huyết áp trong thai kỳ, đặc biệt là tiền sản giật.

- Viêm nhiễm trong tử cung.

- Chấn thương vùng bụng.

- Rối loạn đông máu ở mẹ.

- Bất thường về mạch máu bánh nhau.

- Những thai kỳ trước từng bị nhau bong non.

- Mẹ hút thuốc lá, sử dụng ma túy (đặc biệt là cocaine).

- Đa sản (sinh nhiều con), tuổi mẹ cao, hoặc có phẫu thuật tử cung trước đó. 

- Ngoài bệnh lý, các tác động ngoại lực như tai nạn giao thông, té ngã, hay bị vật đập vào bụng cũng có thể gây ra nhau bong non.

Hậu quả 

Nhau bong non là một trong những biến chứng sản khoa nguy hiểm nhất, có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng của cả mẹ và thai nhi, đặc biệt trong những tháng cuối thai kỳ.

Với thai nhi: Khi bánh nhau bị bong ra khỏi thành tử cung, máu và oxy truyền sang em bé bị gián đoạn. Nếu diện tích bong lớn, thai nhi có thể tử vong trong bụng mẹ. Trường hợp vẫn còn duy trì được sự sống, trẻ đối mặt với nhiều nguy cơ nghiêm trọng như suy hô hấp, ngạt, sinh non, tổn thương não do thiếu oxy, thậm chí dẫn đến bại não.

Với người mẹ: Thai phụ có thể rơi vào tình trạng mất máu ồ ạt, rối loạn đông máu và suy đa cơ quan. Trong những ca nặng, bác sĩ buộc phải cắt bỏ tử cung để cầm máu, nhằm bảo toàn tính mạng cho sản phụ.

Dấu hiệu và cách xử lý

- Dấu hiệu cảnh báo sớm nhau bong non: Ra máu âm đạo bất thường, đau bụng dưới hoặc đau lưng dữ dội, bụng cứng bất thường, thai máy yếu hoặc ngừng, dấu hiệu toàn thân (choáng váng, mệt lả, da xanh xao, toát mồ hôi lạnh, đặc biệt nếu mất máu nhiều; tim đập nhanh, huyết áp tụt có thể là dấu hiệu sốc mất máu).

- Lúc này, mẹ cần đến bệnh viện lập tức để được kiểm tra tim thai, siêu âm và đánh giá tử cung. Không tự dùng thuốc cầm máu hay giảm đau tại nhà và chuẩn bị tinh thần cho các phương án xử trí (bác sĩ có thể chỉ định mẹ nhập viện theo dõi hoặc sinh mổ cấp cứu để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé).