Sau sinh, cơ thể người phụ nữ trải qua rất nhiều thay đổi, không chỉ hình thể, nội tiết mà cả chức năng sinh lý cơ bản như tiểu tiện. Trong số các rối loạn hay gặp, bí tiểu là vấn đề khá phổ biến nhưng thường bị bỏ qua hoặc xử lý sai cách. 

Nhiều mẹ sau sinh không thể tự đi tiểu được, phải “dùng tay ấn vùng bụng dưới để ép nước tiểu ra, gây đau đớn, khó chịu và lo lắng. Vậy theo Đông y, vì sao lại xảy ra hiện tượng này? Có cách nào để mẹ chủ động cải thiện mà không cần dùng đến thuốc?

Bí tiểu sau sinh trong Đông y

Trong Đông y, quá trình tiểu tiện được điều hòa bởi sự vận hành của thận khí và khí cơ hạ tiêu (vùng dưới rốn). Sau sinh, mẹ thường rơi vào trạng thái khí hư huyết tổn, mất máu, hao tổn dương khí, khiến khí không đủ để “thông lợi” bàng quang. Khi khí không thông, dòng nước tiểu cũng bị ngưng trệ, dẫn đến bí tiểu hoặc đi tiểu khó, tiểu không hết.

Một nguyên nhân sâu xa là do khí huyết ứ trệ tại vùng hạ tiêu sau sinh, tử cung chưa co hồi hoàn toàn, ép vào bàng quang khiến đường tiểu bị chèn ép. Trong Đông y gọi đây là tình trạng “bàng quang khí hóa bất lợi”.

Một số mẹ bị hư hàn (cơ địa lạnh, yếu), hoặc bị tiêm thuốc tê trong quá trình sinh nở cũng khiến khí dương trì trệ, không đủ sức đẩy nước tiểu ra ngoài, dẫn đến tình trạng bàng quang đầy mà không tiểu được.

Sự bất tiện khi bị bí tiểu sau sinh

Bí tiểu không chỉ là cảm giác khó chịu, mà còn có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không được xử lý đúng cách:

• Đau tức bụng dưới, cảm giác căng trướng rất khó chịu, ảnh hưởng giấc ngủ và tâm lý sau sinh.
• Tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu, vì nước tiểu ứ đọng lâu trong bàng quang.
• Gây ảnh hưởng đến sự co hồi tử cung và làm chậm quá trình phục hồi sau sinh.
• Tâm lý mẹ bị căng thẳng, sợ hãi mỗi khi đi vệ sinh, ảnh hưởng đến sữa và khả năng chăm con.

Việc dùng tay bó tiểu chỉ là giải pháp tình thế, nếu không khắc phục gốc rễ, tình trạng bí tiểu có thể kéo dài hoặc tái đi tái lại, gây phiền toái cho mẹ.

Cách khắc phục bằng xoa bóp, bấm huyệt 

Đông y có nhiều phương pháp không dùng thuốc giúp thông tiểu tự nhiên, trong đó xoa bóp và bấm huyệt là hai cách hiệu quả, dễ thực hiện và an toàn cho mẹ sau sinh.

* Xoa bóp vùng hạ tiêu (bụng dưới rốn)

• Dùng tay xoa vùng bụng dưới rốn theo chiều kim đồng hồ 36 lần, rồi ngược lại 36 lần. Có thể dùng một ít dầu gừng hoặc dầu tràm để tăng hiệu quả làm ấm.
• Sau đó, dùng 2 bàn tay xoa ấm rồi áp vào vùng bàng quang (chỗ trên xương mu), day nhẹ, vừa làm ấm vừa kích thích khí huyết lưu thông.

* Bấm huyệt hỗ trợ thông tiểu

Một số huyệt đạo quan trọng có thể kích thích bàng quang hoạt động trở lại:

• Huyệt Trung Cực nằm ở ngay giữa bụng, cách rốn khoảng 4 thốn (khoảng 6-7 cm). Bấm nhẹ và giữ trong 1-2 phút, kết hợp thở sâu.
• Huyệt Khí Hải nằm dưới rốn 1,5 thốn, giúp bổ khí, làm mạnh dương khí, cải thiện dòng tiểu.
• Huyệt Tam Âm Giao nằm ở mặt trong cẳng chân, cách mắt cá chân trong khoảng 3 thốn, tác dụng điều hòa hệ sinh dục - tiết niệu.
• Huyệt Thận Du nằm sau lưng, ngang thắt lưng, dùng khi mẹ có biểu hiện lạnh lưng, sợ lạnh, tay chân lạnh.

Lưu ý: Mẹ nên thực hiện khi cơ thể đang thư giãn, có thể kết hợp uống nước ấm, ngâm chân hoặc chườm nóng vùng bụng dưới để tăng hiệu quả.

Hiệu quả thực tế

Trên lâm sàng nhiều chị em đã thành công xử lý vấn đề bí tiểu bằng phương pháp Đông y. Chia sẻ từ một bệnh nhân, chị cho biết từ 20 năm trước sau khi sinh con thứ 2, cô phải chịu đựng chứng bí tiểu 1 tuần. Dù được bác sĩ và y tá đặt sonde tiểu để lấy nước tiểu nhiều ngày liền, nhưng tình trạng của cô vẫn không cải thiện. Cuối cùng, nhờ một thầy thuốc Đông y xử lý, cô mới hết bệnh. Sau khi biết về phương pháp xoa bóp - bấm huyệt của tôi, cô ghi lại vị trí huyệt đạo đề phòng sau này con dâu mắc bệnh thì vẫn có cách giải quyết.

Lời nhắn từ bác sĩ

Bí tiểu sau sinh không hiếm gặp, nhưng nếu hiểu và xử lý đúng, mẹ hoàn toàn có thể cải thiện mà không cần lo lắng quá mức. Mẹ có thể phục hồi khí huyết và chức năng thận - bàng quang từ gốc bằng phương pháp Đông y như xoa bóp - bấm huyệt, kết hợp ăn uống điều dưỡng và giữ ấm cơ thể.

Sự hồi phục sau sinh cần sự nhẹ nhàng và kiên nhẫn. Mỗi mẹ đều có thể chủ động làm chủ cơ thể mình theo cách tự nhiên và lành mạnh nhất.