Mình từng nghĩ bé 3 tuổi vẫn còn quá nhỏ để tự lập nhưng rồi một ngày, mình thấy con trai tự cầm thìa xúc ăn dù còn vụng về nhưng đầy tự tin. Mình nhận ra con hoàn toàn có thể tự lập sớm, chỉ cần sự hướng dẫn và kiên nhẫn của bố mẹ. 

Mẹ Panda

Hành trình dạy con tự lập không chỉ giúp bé phát triển tốt hơn mà còn khiến mình có nhiều khoảnh khắc đáng nhớ cùng con. Hôm nay, mình muốn chia sẻ với các mẹ một vài mẹo nhỏ mà mình đã áp dụng để bé yêu dần học cách tự lập ngay từ sớm.

1. Để bé tự làm những việc đơn giản phù hợp với độ tuổi

Mình từng có thói quen làm mọi thứ cho con vì sợ bé làm sai, làm bẩn, hay mất thời gian. Nhưng rồi mình nhận ra nếu mình cứ làm hộ mãi, con sẽ không học được gì cả. Vậy là mình bắt đầu để bé tự làm những việc đơn giản như:

• Tự lấy nước uống: Mình đặt một chiếc ly nhỏ ở tầm với của bé. Mỗi khi khát, con có thể tự lấy nước mà không cần nhờ bố mẹ.
• Tự mặc quần áo: Ban đầu con loay hoay mãi, mặc áo ngược, nhưng mình không vội sửa ngay mà để con tự phát hiện ra lỗi sai.
• Cất đồ chơi sau khi chơi: Mình không dọn hộ mà nhẹ nhàng nhắc: “Con chơi xong rồi, mình cất đồ chơi vào hộp nhé!”

Những việc nhỏ này không chỉ giúp bé tự lập mà còn rèn cho con tính trách nhiệm.

2. Tạo môi trường an toàn để bé thử sức

Mình hiểu rằng bé chỉ có thể tự lập khi môi trường xung quanh cho phép con làm điều đó. Vì vậy, mình đã thay đổi một số thứ trong nhà để con có thể tự làm nhiều việc hơn:

• Sắp xếp quần áo ở ngăn thấp: Để con tự chọn và mặc mà không cần nhờ mẹ lấy.
• Dùng ly, bát nhựa: Để bé có thể tự phục vụ mà không sợ làm vỡ.
• Sắp xếp đồ chơi gọn gàng: Theo từng hộp để con có thể dễ dàng lấy và cất lại khi chơi xong.

Khi mọi thứ được sắp xếp phù hợp, bé có cơ hội tự làm mà không cần sự can thiệp quá nhiều từ bố mẹ.

3. Đặt ra quy tắc và hướng dẫn rõ ràng

Trẻ con đôi khi không hiểu ngay những điều mình muốn con làm, nên mình học cách đặt quy tắc một cách đơn giản và dễ nhớ:

• Nói rõ ràng thay vì ra lệnh: Mình không nói “Dọn dẹp đi!” mà thay vào đó là “Con chơi xong rồi, bây giờ mình cùng cất đồ chơi vào hộp nhé!”
• Hướng dẫn từng bước: Khi dạy bé rửa tay, mình không chỉ nói “Rửa tay đi” mà hướng dẫn: “Con lấy xà phòng, chà hai tay, rửa sạch với nước, rồi lau khô”.
• Nhắc nhở bằng hình ảnh: Mình vẽ một bảng nhỏ có hình bàn chải đánh răng và bộ quần áo ngủ để nhắc bé rằng trước khi ngủ con cần làm gì.

Nhờ những cách này, bé dần hình thành thói quen mà không cần mẹ phải nhắc nhở nhiều.

4. Khen ngợi và khích lệ khi bé làm tốt

Mình nhận ra rằng bé rất thích được khen ngợi, dù chỉ là một việc nhỏ. Khi con tự lấy nước uống hay tự mặc quần áo, mình không chỉ nói “Giỏi quá!” mà sẽ khen cụ thể hơn như:

• “Con đã tự mặc áo mà không cần mẹ giúp, mẹ thấy con lớn rồi đấy!”
• “Con tự xúc ăn được rồi này, giỏi lắm, lần sau con thử không làm rơi nhé!”

Những lời khen giúp con có động lực để tiếp tục làm những việc đó mà không cần mẹ nhắc.

5. Khuyến khích bé đưa ra lựa chọn

Mình luôn tạo cho con cơ hội được quyết định những điều phù hợp với độ tuổi, để bé cảm thấy mình có trách nhiệm với lựa chọn của mình. Ví dụ:

• Chọn quần áo: “Hôm nay con muốn mặc áo xanh hay áo đỏ?”
• Chọn món ăn: “Con muốn ăn chuối hay táo trước?”
• Chọn đồ chơi: “Hôm nay con muốn chơi xe hay ghép hình?”

Khi được chọn, bé cảm thấy mình có quyền tự quyết, từ đó cũng tự giác và chủ động hơn trong mọi việc.

6. Tạo thói quen cố định hàng ngày

Mình thấy rằng nếu có một lịch trình rõ ràng, bé sẽ dần hình thành thói quen tự lập mà không cần mẹ nhắc. Mỗi ngày, mình áp dụng thời gian biểu đơn giản như:

• Sáng: Tự đánh răng, rửa mặt với sự giúp đỡ của mẹ.
• Trưa: Sau khi ăn, tự cất bát vào bồn.
• Tối: Cất đồ chơi trước khi đi ngủ.

Ban đầu bé còn quên, nhưng sau một thời gian kiên trì, bé đã làm những việc này một cách tự nhiên.

7. Truyền cảm hứng qua các hoạt động vui chơi

Trẻ con học nhanh nhất khi được chơi, vì vậy mình đã lồng ghép việc rèn luyện tính tự lập vào các trò chơi:

• Chơi “đầu bếp nhí” - Bé tự lấy bát, thìa và giúp mẹ nhặt rau.
• Chơi “chăm sóc búp bê” - Bé học cách mặc quần áo, chải tóc cho búp bê, rồi áp dụng cho chính mình.
• Chơi “dọn dẹp vui vẻ” - Bật nhạc vui nhộn và thi xem ai dọn đồ chơi nhanh nhất.

Nhờ những trò chơi này, bé vừa học, vừa vui, lại không cảm thấy bị ép buộc.

8. Kiên nhẫn và tôn trọng tốc độ học hỏi của bé

Mình đã học được rằng không thể mong bé tự lập chỉ trong một vài ngày. Sẽ có những lần bé làm đổ nước khi tự uống, mặc áo ngược hay cất đồ chơi không đúng chỗ, nhưng đó đều là một phần của quá trình học hỏi. Vậy nên hãy:

• Không cáu gắt khi bé làm sai: Thay vì nói “Sao con làm đổ hoài vậy!”, mình nói: “Lần sau con cố gắng cầm chắc hơn nhé!”
• Để bé tự sửa lỗi: Khi con mặc áo ngược, mình không sửa ngay mà hỏi: “Con có thấy áo mình khác với của mẹ không?” để bé tự nhận ra.
• Kiên trì và lặp lại: Trẻ con cần thời gian để ghi nhớ, nên mình luôn nhẹ nhàng nhắc nhở mỗi ngày.

Kết luận

Dạy con tự lập là một hành trình cần sự kiên nhẫn, nhưng khi thấy bé dần tự làm được mọi thứ, mình cảm thấy rất hạnh phúc và tự hào. Bé 3 tuổi hoàn toàn có thể tự lập ở mức độ phù hợp với sự hướng dẫn của bố mẹ. Quan trọng nhất là tạo cho con môi trường an toàn, kiên nhẫn hỗ trợ, và luôn khuyến khích con phát triển theo cách tự nhiên nhất. Các mẹ hãy thử áp dụng những mẹo trên nhé, mình tin rằng con sẽ dần tự lập hơn và mẹ cũng sẽ nhàn hơn rất nhiều đấy!