Trẻ sơ sinh chỉ cần nghẹt mũi nhẹ đã có thể ngưng bú vì không thở được. Nhưng không phải lúc nào cũng cần đi khám gấp, quan trọng là nhận ra dấu hiệu không nên trì hoãn.

Chỉ cần mũi bị tắc nhẹ, trẻ sơ sinh đã gặp khó khăn khi bú và thở. Với cấu trúc mũi nhỏ, hẹp và khả năng điều hòa thân nhiệt còn kém, trẻ rất nhạy cảm với thay đổi môi trường như lạnh, bụi, gió hoặc vi khuẩn trong không khí. Phân biệt đâu là nghẹt mũi sinh lý và đâu là dấu hiệu bệnh lý không đơn giản, nhưng cực kỳ cần thiết để có cách xử trí phù hợp.

Nghẹt mũi sinh lý ở trẻ thường xuất hiện trong những tuần đầu sau khi chào đời. Dịch mũi loãng, trong, không kèm sốt hoặc ho. Trẻ vẫn bú và ngủ bình thường. Với trường hợp này, cha mẹ có thể theo dõi tại nhà, duy trì độ ẩm không khí, làm sạch mũi bằng nước muối sinh lý theo hướng dẫn bác sĩ, đồng thời hút mũi nhẹ nếu cần.

Tuy nhiên, khi nghẹt mũi kéo dài hoặc ảnh hưởng rõ đến việc bú, trẻ có nguy cơ sụt cân, mất nước và nhiễm trùng. Thở bằng mũi là chủ yếu ở trẻ sơ sinh, nên khi tắc mũi, trẻ phải ngưng bú để thở, bú từng ngụm nhỏ, dễ sặc hoặc bỏ bú hoàn toàn. Trẻ lúc này dễ quấy khóc, ngủ không yên, thở khò khè hoặc thở rút lõm ngực. Đây là dấu hiệu cảnh báo hô hấp gặp trở ngại.

Phụ huynh cần lưu ý nếu dịch mũi chuyển sang màu vàng hoặc xanh, đặc sệt, mùi hôi chính là dấu hiệu viêm nhiễm. Kèm theo đó, nếu trẻ sốt, ho, bỏ bú hoặc thở nhanh, cần được đưa đi khám ngay để tầm soát viêm phế quản, viêm phổi hoặc nhiễm trùng tai giữa.

Cách vệ sinh mũi đúng là sử dụng nước muối sinh lý loại dùng một lần, nhỏ 1-2 giọt mỗi bên mũi, sau đó hút nhẹ bằng dụng cụ mềm. Không nên xịt mạnh, không lạm dụng hút quá nhiều lần trong ngày vì có thể làm tổn thương niêm mạc mũi. Không tự ý nhỏ nước tỏi, chanh, nước mát… vì dễ gây kích ứng, bỏng niêm mạc hoặc nhiễm khuẩn nặng hơn.

Khi mẹ chăm sóc trẻ sơ sinh tại nhà, một số sai lầm thường gặp là tự mua thuốc nhỏ mũi, thuốc chống nghẹt mũi - nhóm thuốc dễ gây tác dụng phụ nguy hiểm nếu không được chỉ định cụ thể.

Với trẻ dưới 2 tháng tuổi, chỉ nghẹt mũi kèm bú kém đã là lý do chính đáng để đi khám bác sĩ. Chủ quan dễ khiến bệnh tiến triển âm thầm, ảnh hưởng đến dinh dưỡng, giấc ngủ và tăng nguy cơ biến chứng hô hấp.