Vẹo cổ ở trẻ sơ sinh không phải vấn đề hiếm gặp. Nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách, bé sẽ phục hồi tốt, tránh ảnh hưởng lâu dài đến dáng đầu và sự phát triển vận động.

1. Vẹo cổ ở trẻ sơ sinh do nguyên nhân gì?

Nguyên nhân phổ biến nhất là vẹo cổ cơ bẩm sinh - tình trạng cơ ức đòn chũm (cơ chạy từ tai xuống xương ức và xương đòn) bị ngắn hoặc co cứng. Nguyên nhân đầu tiên có thể là tư thế trong bụng mẹ. Khi mang thai, nếu đầu bé bị nghiêng sang một bên trong thời gian dài, cơ cổ bên đó có thể bị căng hoặc chèn ép. Ngoài ra cũng có thể do chấn thương khi sinh. Trong quá trình sinh khó, bé bị kẹt hoặc phải dùng dụng cụ hỗ trợ (forceps, giác hút) khiến cơ cổ bị tổn thương.

Nguyên nhân khác: Dị tật cột sống cổ, bất thường ở xương đòn, hoặc các bệnh lý thần kinh - xương khớp bẩm sinh.

2. Các dấu hiệu nhận biết vẹo cổ ở trẻ sơ sinh

Mẹ có thể quan sát để nhận biết sớm các dấu hiệu sau:

• Đầu bé luôn nghiêng sang một bên: Bé thường nghiêng đầu về một phía và mặt xoay về phía đối diện, kể cả khi ngủ.
• Khó xoay đầu: Khi mẹ đặt đồ chơi hay gọi từ bên “khó xoay”, bé ít hoặc không quay đầu theo.
• Đầu – mặt không cân xứng: Nếu kéo dài, có thể xuất hiện bẹp đầu một bên (hội chứng đầu bẹt) và mặt hơi lệch.
• Sờ thấy u nhỏ ở cổ: Khoảng 2–3 tuần sau sinh, mẹ có thể sờ thấy một cục nhỏ bằng hạt đậu hoặc hạt ngô ở vùng cơ ức đòn chũm. Khối này thường mềm, không đau, và sẽ giảm dần khi điều trị đúng cách.
• Bé quấy khi thay đổi tư thế đầu: Một số bé khó chịu hoặc khóc khi mẹ cố gắng xoay đầu sang bên bị hạn chế.

3. Khi nào nên đưa trẻ đi can thiệp?

• Ngay khi thấy bé có dấu hiệu nghiêng đầu bất thường kéo dài hơn 1–2 tuần sau sinh.
• Bé khó xoay đầu hoặc chỉ nhìn về một phía.
• Xuất hiện bẹp đầu, mặt lệch, hoặc vai lệch.
• Sờ thấy khối u ở cơ cổ lớn dần hoặc không giảm sau 1 tháng.

Việc can thiệp sớm (thường là trong 6 tháng đầu đời) giúp cơ cổ mềm dẻo hơn, giảm nguy cơ phải phẫu thuật sau này.

4. Một số cách luyện tập tại nhà cho bé bị vẹo cổ bẩm sinh

Khi đã được bác sĩ hoặc chuyên viên phục hồi chức năng hướng dẫn, mẹ có thể hỗ trợ bé tại nhà:

Tập xoay đầu nhẹ nhàng: Khi bé thức, mẹ đặt bé nằm ngửa, nhẹ nhàng xoay đầu bé về phía khó quay. Giữ tư thế này 5–10 giây, lặp lại 5–10 lần mỗi buổi. Thực hiện chậm, quan sát phản ứng của bé, tránh ép mạnh gây đau.

Tư thế khi bế: Bế bé sao cho cổ bên khó xoay nằm áp vào ngực mẹ, để bé phải quay đầu sang bên hạn chế khi muốn nhìn ra ngoài. Có thể bế bé úp vào vai, xoay vai theo hướng khuyến khích bé nhìn về bên khó quay.

Kích thích thị giác và âm thanh: Đặt đồ chơi hoặc gọi bé từ phía khó xoay để bé chủ động quay đầu. Khi cho bú, mẹ đổi bên thường xuyên, khuyến khích bé bú ở cả hai hướng.

Cho bé nằm sấp khi thức (tummy time): Nằm sấp giúp cổ và lưng bé khỏe hơn, hỗ trợ điều chỉnh tư thế đầu. Bắt đầu từ 1–2 phút, tăng dần thời gian tùy khả năng của bé.

Tránh cố định một tư thế: Thường xuyên thay đổi hướng nằm của bé trong nôi hoặc cũi. Đặt bé sao cho khi bé nhìn ra ngoài giường, cổ sẽ xoay về phía khó quay.

Lưu ý quan trọng:

• Luôn thực hiện các bài tập khi bé tỉnh táo, không vừa bú no để tránh nôn trớ.
• Nếu bé khóc nhiều, cổ sưng đỏ hoặc tập một thời gian không cải thiện, cần đưa bé tái khám.
• Không tự nắn mạnh hoặc xoay gấp cổ bé vì có thể gây tổn thương.

Kết luận

Vẹo cổ ở trẻ sơ sinh có thể được điều chỉnh hiệu quả nếu phát hiện và can thiệp sớm. Mẹ hãy quan sát dáng đầu, cách bé xoay cổ mỗi ngày, và phối hợp cùng bác sĩ để bé có cơ cổ khỏe, dáng đầu đẹp và phát triển hài hòa.