Việc phân biệt đúng các bệnh tai - mũi - họng ở trẻ nhỏ giúp điều trị kịp thời, hạn chế được dùng thuốc sai cách, ngăn ngừa bệnh kéo dài hoặc tái phát nhiều lần.

Ở trẻ nhỏ, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện khiến các bệnh tai - mũi - họng rất dễ xuất hiện và tái đi tái lại. Tuy nhiên, do các triệu chứng thường tương đồng và chồng lấn, nhiều phụ huynh dễ nhầm lẫn giữa các bệnh

Trên lâm sàng, các bệnh tai - mũi - họng thường biểu hiện giống nhau ở trẻ nhỏ, đặc biệt là các triệu chứng sốt, ho, nghẹt mũi, chảy mũi, quấy khóc hoặc bỏ ăn. Tuy nhiên, vẫn có một số đặc điểm giúp phụ huynh và bác sĩ định hướng sơ bộ.

Viêm mũi - khi bé sổ mũi, hắt hơi, nghẹt mũi lâu ngày

Viêm mũi thường là biểu hiện đầu tiên khi trẻ nhiễm lạnh, nhiễm virus đường hô hấp. Trẻ có thể hắt hơi liên tục, chảy nước mũi loãng, về sau đặc lại và chuyển màu vàng hoặc xanh. Nghẹt mũi khiến trẻ bú kém, ngủ kém, dễ cáu gắt. Nếu kéo dài quá 7 ngày, nước mũi có mùi hoặc bé thở khò khè, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám vì nguy cơ viêm mũi có thể chuyển sang viêm xoang.

Viêm họng - không nên bỏ qua tiếng ho và giọng khàn

Khác với viêm mũi, viêm họng ở trẻ thường đi kèm sốt, đau họng, khàn tiếng, biếng ăn, ho khan hoặc ho có đờm. Một số trẻ còn có biểu hiện nuốt đau, chảy nước dãi nhiều (ở bé nhỏ chưa biết nói). 

Nếu nguyên nhân là virus, triệu chứng thường nhẹ và tự khỏi sau 3-5 ngày. Nhưng nếu bé sốt cao liên tục, ho nhiều về đêm, vùng cổ nổi hạch hoặc miệng có mảng trắng, cần nghĩ đến khả năng viêm họng do vi khuẩn và đưa trẻ đi khám sớm.

Viêm tai giữa - khi bé liên tục quấy khóc, kéo tai

Viêm tai giữa thường đến sau đợt viêm mũi hoặc viêm họng, do vi khuẩn lan từ mũi họng lên tai qua vòi nhĩ. Trẻ nhỏ chưa biết nói thường biểu hiện bằng cách kéo tai, lắc đầu, khó ngủ, quấy khóc nhiều hơn về đêm. Một số trẻ sốt cao, chảy mủ tai hoặc mất thính lực tạm thời. Đây là bệnh lý cần điều trị đúng kháng sinh theo chỉ định, nếu không sẽ gây biến chứng viêm tai mạn, thủng màng nhĩ.

Nhiều trường hợp trẻ bị viêm tai giữa nhưng được chẩn đoán nhầm là viêm họng hoặc viêm mũi, dẫn tới việc điều trị không hiệu quả. Ngược lại, có bé chỉ viêm mũi nhẹ nhưng phụ huynh quá lo lắng, cho dùng thuốc không cần thiết.

Việc tự mua thuốc - đặc biệt là kháng sinh, có thể khiến triệu chứng che lấp, bệnh âm ỉ lâu ngày. Do đó, với trẻ dưới 5 tuổi, nếu tình trạng sổ mũi, ho, sốt hoặc quấy khóc kéo dài quá 2-3 ngày, phụ huynh nên đưa trẻ đi khám để bác sĩ nội soi tai - mũi - họng hoặc thăm khám trực tiếp, giúp chẩn đoán chính xác và kê đơn phù hợp.