Ở trẻ nhỏ, các bệnh lý viêm đường hô hấp trên thường bị xem là “nhẹ”, nhưng nếu không được theo dõi và xử lý đúng cách, chúng có thể là tiền đề dẫn đến viêm tai giữa.

Cơ chế lan viêm từ họng - mũi lên tai giữa

Ở trẻ em, ống vòi nhĩ (cơ quan nối giữa tai giữa và vùng mũi họng) ngắn, nằm ngang và mềm hơn so với người lớn. Khi trẻ bị viêm mũi hoặc họng, niêm mạc vùng này sưng nề, dịch tiết nhiều, vi khuẩn và virus dễ theo vòi nhĩ xâm nhập vào tai giữa, gây viêm và ứ dịch. Nếu vòi nhĩ bị tắc, dịch không thoát ra ngoài được sẽ tích tụ trong hòm tai, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, dẫn đến viêm tai giữa cấp.

Khi viêm lan lên tai giữa, dịch viêm tích tụ phía sau màng nhĩ, gây đau, ù tai, nghe kém. Nếu không phát hiện sớm, trẻ có thể bị viêm tai giữa tiết dịch kéo dài, ảnh hưởng thính lực và khả năng học nói.

Những cách phòng tránh đơn giản nhưng hiệu quả

Rửa mũi đúng cách

Rửa mũi bằng nước muối sinh lý giúp làm sạch dịch nhầy, vi khuẩn và kháng nguyên gây viêm. Tuy nhiên, cần tránh xịt mạnh hoặc để nước tràn vào tai - vì điều này vô tình đẩy vi khuẩn sâu hơn hoặc gây tắc vòi nhĩ. Với trẻ nhỏ, nên nhỏ từng giọt và hút nhẹ bằng dụng cụ chuyên dụng.

Kiểm soát viêm mũi dị ứng và dị nguyên

Trẻ bị viêm mũi dị ứng mạn tính có nguy cơ cao viêm tai giữa do niêm mạc vùng mũi - họng luôn trong trạng thái phù nề, tăng tiết dịch. Cần giữ môi trường sống sạch sẽ, tránh khói thuốc, bụi mịn, lông thú nuôi, và cân nhắc tư vấn bác sĩ nếu trẻ có dấu hiệu tái viêm thường xuyên.

Theo dõi sau mỗi đợt viêm hô hấp

Sau khi trẻ khỏi viêm họng, viêm mũi, phụ huynh không nên chủ quan mà cần theo dõi sát các biểu hiện bất thường: Trẻ kéo tai, nghe kém, ngủ không yên, hay khóc về đêm. Đây có thể là dấu hiệu sớm của viêm tai giữa.

Giữ vệ sinh tay và môi trường sống

Ngăn ngừa lây nhiễm vi khuẩn, virus hô hấp ngay từ đầu là cách tốt nhất để tránh vòng xoáy viêm lặp đi lặp lại.

Viêm tai giữa không phải là biến chứng hiếm gặp ở trẻ bị viêm mũi - họng, đặc biệt trong mùa lạnh hoặc thời điểm giao mùa. Khi trẻ có biểu hiện nghe kém, quấy khóc, kéo tai, cha mẹ nên đưa đi khám sớm. Việc điều trị dứt điểm viêm mũi họng và phát hiện sớm viêm tai giữa sẽ giúp ngăn chặn biến chứng như viêm tai giữa mủ hoặc mất thính lực tạm thời.