Việc chủ động khám và xét nghiệm sẽ giúp nam giới hiểu rõ tình trạng sức khỏe sinh sản của bản thân, đồng thời góp phần quan trọng trong việc chuẩn bị tốt nhất cho hành trình làm cha một cách tự nhiên và an toàn.

Khi nói đến kiểm tra khả năng sinh sản ở nam giới, xét nghiệm đầu tiên và quan trọng nhất chính là tinh dịch đồ - tức là đánh giá chất lượng tinh trùng. Muốn có thai tự nhiên thì tinh dịch bắt buộc phải có tinh trùng. Không có tinh trùng thì chắc chắn không thể có thai. Còn nếu có, thì cần đạt các tiêu chí cơ bản như số lượng tinh trùng đủ, tỷ lệ tinh trùng di động tốt, và hình dạng bình thường. Những chỉ số này giúp đánh giá tinh trùng có đủ khả năng thụ tinh hay không.

Trong trường hợp kết quả tinh dịch đồ có bất thường, bác sĩ sẽ chỉ định kiểm tra chuyên sâu hơn. Có thể là:

• Siêu âm tinh hoàn để phát hiện các bất thường cấu trúc như giãn tĩnh mạch thừng tinh - một nguyên nhân khá phổ biến gây tinh trùng yếu.
• Xét nghiệm nội tiết tố như FSH, LH, testosterone… nhằm kiểm tra hoạt động của trục dưới đồi - tuyến yên - tinh hoàn.

Nếu nghi ngờ nguyên nhân từ di truyền, bác sĩ có thể yêu cầu làm xét nghiệm nhiễm sắc thể đồ hoặc đột biến gen AZF, đặc biệt trong các trường hợp không có tinh trùng hoặc tinh trùng rất yếu.

Với những trường hợp không tìm thấy tinh trùng trong tinh dịch, bác sĩ có thể chỉ định chọc hút mào tinh hoặc sinh thiết tinh hoàn để kiểm tra xem tinh trùng có được sinh ra nhưng không thoát ra ngoài được hay không (do tắc nghẽn hoặc không có ống dẫn tinh bẩm sinh).

Ngoài tinh trùng, một số xét nghiệm khác cũng rất cần thiết để đảm bảo khả năng sinh sản và sức khỏe nói chung cho người chồng. Đó là các xét nghiệm sàng lọc các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục như: HIV, viêm gan B, viêm gan C, giang mai… Đây là các bệnh có thể ảnh hưởng không chỉ đến sức khỏe sinh sản mà còn đe dọa đến an toàn của thai nhi nếu không được phát hiện và điều trị sớm.

Bên cạnh đó, xét nghiệm công thức máu và nhóm máu cũng rất quan trọng, nhất là để kiểm tra bất đồng nhóm máu với vợ. Bệnh thiếu máu bẩm sinh rất phổ biển ở Việt Nam có thể phát hiện qua gợi ý từ xét nghiệm công thức máu, hay bệnh bất đồng nhóm máu Rh hai vợ chồng. Những xét nghiệm đơn giản ban đầu sẽ giúp phát hiện sớm nguy cơ này để có hướng theo dõi và can thiệp phù hợp khi mang thai.

Việc kiểm tra sức khỏe sinh sản ở nam giới không chỉ gói gọn trong một xét nghiệm tinh dịch mà là một chuỗi các đánh giá toàn diện. Việc chủ động khám và xét nghiệm sẽ giúp nam giới hiểu rõ tình trạng sức khỏe sinh sản của bản thân, đồng thời góp phần quan trọng trong việc chuẩn bị tốt nhất cho hành trình làm cha một cách tự nhiên và an toàn. Đây cũng là một phần không thể thiếu trong kế hoạch sinh con có trách nhiệm và khoa học.