Rửa mũi giúp làm sạch đường thở, ngăn viêm tai - xoang ở trẻ. Nhưng tùy độ tuổi, cách thực hiện sẽ khác nhau để đảm bảo hiệu quả mà không gây tổn thương.

Rửa mũi bằng nước muối sinh lý là phương pháp đơn giản, hiệu quả giúp trẻ giảm nghẹt mũi, hỗ trợ làm sạch hốc mũi và hạn chế biến chứng viêm tai giữa, viêm xoang. Tuy nhiên, cách rửa mũi không thể áp dụng giống nhau cho mọi độ tuổi mà cần điều chỉnh phù hợp từng giai đoạn phát triển của trẻ.

Trẻ dưới 1 tuổi: Chỉ nên nhỏ giọt và hút nhẹ, tránh xịt mạnh

Với trẻ dưới 1 tuổi, cấu trúc tai mũi họng còn rất non nớt, vòi nhĩ ngắn và nằm ngang nên rất dễ bị tổn thương nếu dùng lực mạnh. Lúc này, cách rửa phù hợp là nhỏ từng giọt nước muối sinh lý 0,9% vào từng bên mũi, sau đó hút nhẹ bằng dụng cụ hút mũi chuyên dụng, tránh xịt hay bơm áp lực mạnh. 

Dụng cụ hút cần có đầu mềm, sạch và được vệ sinh kỹ sau mỗi lần sử dụng. Không nên dùng bình rửa hoặc xi lanh có lực đẩy mạnh vì có thể khiến nước tràn ngược lên tai giữa, gây viêm tai - biến chứng không hiếm gặp ở trẻ nhỏ khi rửa mũi sai cách.

Trẻ 1-2 tuổi: Tập làm quen tư thế rửa mũi

Với trẻ từ 1 đến 2 tuổi, cha mẹ có thể bắt đầu tập cho con làm quen với tư thế nghiêng đầu, thở bằng miệng khi rửa mũi, nhưng vẫn nên duy trì cách nhỏ giọt và hút nhẹ là chính. Lúc này, trẻ đã có khả năng phối hợp tốt hơn nhưng vẫn còn hạn chế trong việc kiểm soát phản xạ hít thở. Nếu trẻ sợ hoặc phản ứng mạnh, nên tạm dừng và không cố ép thực hiện.

Trẻ trên 2 tuổi: Có thể dùng bình rửa mũi nếu trẻ hợp tác tốt

Từ 2 tuổi trở lên, nếu trẻ hợp tác và không quá nhạy cảm với nước, cha mẹ có thể bắt đầu dùng bình rửa mũi chuyên dụng với lượng nước và áp lực vừa phải. Trẻ cần được hướng dẫn thở bằng miệng trong suốt quá trình, đầu nghiêng đúng góc để nước chảy từ một bên mũi sang bên kia và chảy ra ngoài. Việc hướng dẫn đúng cách từ đầu rất quan trọng vì thói quen sai dễ gây phản xạ sặc, hoảng loạn hoặc tăng nguy cơ nước tràn vào tai.

Dù ở độ tuổi nào, cha mẹ cũng nên lưu ý một số nguyên tắc chung: Chỉ dùng nước muối sinh lý vô trùng 0,9%, không tự pha tại nhà; không rửa mũi ngay sau ăn hoặc khi trẻ đang sốt cao, mệt lả, đau tai hay có tiền sử viêm tai gần đây. Dụng cụ rửa phải được vệ sinh sạch sẽ, nước không quá lạnh hoặc quá nóng. Trong quá trình rửa, nếu trẻ quấy khóc dữ dội, hoảng loạn hoặc có dấu hiệu bất thường như đau tai sau đó, nên dừng lại và đưa trẻ đi khám.

Rửa mũi đúng cách là kỹ thuật hỗ trợ hiệu quả trong chăm sóc tai mũi họng cho trẻ, nhưng khi thực hiện sai, dù chỉ thao tác nhỏ, cũng có thể gây tổn thương không đáng có. Tốt nhất, cha mẹ nên được hướng dẫn trực tiếp từ nhân viên y tế trước khi thực hiện tại nhà, đặc biệt với trẻ nhỏ dưới 2 tuổi. Quan sát phản ứng của trẻ và điều chỉnh theo độ tuổi, khả năng phối hợp sẽ giúp việc rửa mũi trở nên nhẹ nhàng, an toàn và mang lại hiệu quả rõ rệt trong chăm sóc hô hấp cho con.