Tắc mạch ối được xem là một trong những "ám ảnh" của ngành sản khoa và cơn ác mộng với bất cứ bà bầu nào. Bệnh cảnh diễn ra rất nhanh và nguy hiểm, có thể cướp đi tính mạng của cả mẹ và con. 

Tình trạng này được coi là một trong những ám ảnh của ngành sản khoa. Bệnh nhân đột tử khi mang thai. Cả gia đình chờ đón con đi đẻ, sản phụ vào phòng sinh trong tâm trạng hân hoan, khỏe mạnh chờ đẻ, đột nhiên vỡ ối. Thông thường khi sản phụ vỡ ối, nhiều người còn vỡ ối ở nhà hoặc có người phải đến viện nửa ngày mới đẻ. Với tắc mạch ối, khi sản phụ ọc vỡ ối đột nhiên khó thở, xong lịm đi, tím ngắt, mạch huyết áp không đo được và gần như ngừng tim, mất tính mạng ngay. Họ cũng có thể mất tim thai, mất tính mạng của con. Ngày xưa, đối với những câu chuyện như vậy thì tử vong mẹ lên đến 90%, con thì tới 70% mất tim thai. Đã có trường hợp mất tim thai mẹ rồi vẫn phải mổ lấy cháu ra, cấp cứu tính mạng của con, đây là một pha cấp cứu diễn biến cực nhanh và không thể dự phòng được, bác sĩ chỉ có cách lao vào cấp cứu.

Bản chất của tắc mạch ối là có một hiện tượng tế bào trong buồng ối của con đi vào, thâm nhập vào mạch máu của người mẹ. Chúng ta biết rằng khi người mẹ mang thai thì cung cấp rất nhiều mạch máu lớn đến tử cung để nuôi dưỡng con và có vùng trao đổi chất giữa họ nhưng ở giữa phải có một cái hàng rào ngăn lại giữa máu mẹ và máu con. Bản chất tế bào con không phải là tế bào mẹ, nó là một phần dị hợp với cơ thể và khi người mẹ nhận tế bào con thì kháng thể sẽ hoạt động để đánh lại tế bào con. Tắc mạch ối ảnh hưởng đến toàn thân, khi cơ thể mẹ gặp các tế bào của con, có thể sinh ra bão phản ứng của cơ thể người mẹ và có thể gây tắc mạch. Nhưng lớn hơn là gây sốc phản vệ, gây tụt huyết áp, gây suy hô hấp và gây ngừng tim người mẹ.

Câu chuyện này không đơn thuần là câu chuyện đi đẻ, có thể gặp ở mọi thời điểm trong hành trình mang thai, các trường hợp nạo thai, phá thai vẫn có thể gặp phải tình trạng đột tử. Các trường hợp như chọc nước ối để làm chẩn đoán cũng có thể gây ra tình trạng các tế bào máu của con đi vào vòng tuần hoàn của mẹ. Rồi khi đẻ thường vỡ ối, nước ối ồ ạt cũng có thể gây trường hợp tế bào rau ối của con đi vào vòng tuần hoàn của mẹ. Mổ đẻ cũng có thể gặp phải. Vấn đề chính là nó hiếm gặp, có thể hàng vạn ca mới có 1 ca nhưng nếu gặp phải thì diễn biến thực sự quá khẩn cấp, y bác sĩ cũng không biết ăn nói thế nào với gia đình. Gia đình chứng kiến những ca đột tử mà không thể lí giải được, và việc chẩn đoán ngay lúc đó thì y bác sĩ cũng rất bối rối vì cũng không có xét nghiệm ngay lập tức để khẳng định. Chỉ sau này khi làm mổ giải phẫu tử thi thì thấy có những tế bào rau ối của con ở trong tuần hoàn của mẹ thì mới kết luận được. Còn ngay tại lúc đó thì chỉ có thể kết luận là mẹ bị sốc và đi vào cấp cứu, thực sự đây là một ca cấp cứu rất khó, đòi hỏi kỹ thuật cao.

Nếu ở những cơ sở y tế tuyến huyện mà không đủ máu, không đủ kỹ thuật để xử lí. Các y bác sĩ sẽ đặt ngay hệ thống tuần hoàn trung tâm tác động vào động mạch chủ để hồi sức trực tiếp cho bệnh nhân vì vấn đề lớn nhất ở đây là ngừng tim, phải hồi sức. Sau đó là đi kèm với các vấn đề đông máu nghiêm trọng, nếu các cơ sở y tế trung ương lớn thì chúng tôi phải nỗ lực rất nhiều để tỉ lệ tử vong giảm đi, có khi chỉ còn khoảng 30%, tỷ lệ tử vong con giảm xuống còn 5-6%. Nhưng chúng ta hình dung tỉ lệ tử vong 30% vẫn quá lớn. Bệnh viện Phụ sản TW hàng năm có đến 3-4 ngàn ca đẻ, có rất ít ca tử vong mẹ, gần như không có. Đây thực sự là một vấn đề ít gặp, nhưng gặp thì mẹ con đi vào cửa tử, y bác sĩ phải cực kì vất vả và cực kì nhanh, không có nhiều thời gian.

Mặc dù tắc mạch ối là một biến chứng hiếm gặp, các bà bầu vẫn nên trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về bệnh. Điều này giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe của bản thân và thai nhi. Khám thai định kỳ đầy đủ và đúng hẹn để phát hiện sớm các nguy cơ tiềm ẩn. Luôn lắng nghe cơ thể và báo cho bác sĩ ngay lập tức nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Chuẩn bị tâm lý sẵn sàng cho những tình huống xấu nhất, bởi vì không ai có thể nói trước được điều gì. Tóm lại, tắc mạch ối là một biến chứng sản khoa đáng sợ, nhưng rất may mắn là nó hiếm khi xảy ra. Điều quan trọng là chúng ta cần nâng cao nhận thức về căn bệnh này, đồng thời trang bị cho mình những kiến thức để bảo vệ bản thân và những người thân yêu.

Bài viết được tư vấn bởi TS.BS Phan Chí Thành Chánh Văn phòng Trung tâm đào tạo, Chỉ đạo tuyến, BV Phụ sản Trung ương Phòng khám 4Women Clinic - 69 ngõ 325 Kim Ngưu, Hà Nội | Hotline: 094 866 56 65