“Ói do nóng trong người” là quan niệm phổ biến nhưng thiếu cơ sở. Trong thực tế, nôn ói thường liên quan đến nhiễm trùng, rối loạn tiêu hóa hoặc sai tư thế sinh hoạt.

“Chắc do nóng trong người nên con ói suốt từ sáng tới giờ”, nhiều phụ huynh vẫn nghĩ vậy khi thấy con nôn liên tục. Quan niệm này dẫn đến tình trạng tự ý cho trẻ uống nước mát, thuốc mát gan hoặc thay đổi thực đơn thiếu cơ sở. Đây là những cách xử lý không hiệu quả và có thể làm trẻ nặng hơn.

Các nguyên nhân khác nhau 

Về mặt y học, nôn ói có nhiều nguyên nhân khác nhau, phổ biến nhất là nhiễm trùng tiêu hóa, do virus (rotavirus, norovirus...) hoặc vi khuẩn. Trẻ nôn kèm tiêu chảy, sốt hoặc đau bụng. Một số trường hợp khác là viêm dạ dày - tá tràng, thường gặp ở trẻ có chế độ ăn không phù hợp hoặc dùng thuốc ảnh hưởng đến niêm mạc tiêu hóa.

Ngoài ra, sai tư thế bú, ngủ hoặc ăn uống quá nhanh cũng dễ gây ói ở trẻ nhỏ, nhất là trẻ sơ sinh. Nếu sau khi bú, trẻ nằm ngay hoặc bị ép ăn nhiều, dạ dày bị căng và gây trào ngược. Trường hợp này cần điều chỉnh tư thế, thời gian ăn và lượng sữa phù hợp, không cần dùng thuốc.

Đáng chú ý, ói kéo dài là dấu hiệu cảnh báo sớm của các bệnh lý nặng hơn như tắc ruột, hẹp phì đại môn vị (ở trẻ nhỏ), nhiễm trùng huyết, viêm màng não… Khi trẻ ói nhiều lần, kèm bỏ bú, sốt cao hoặc bụng chướng, cần đưa đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác.

Cần đánh giá đúng tình trạng của trẻ 

Dùng nước mát, nước mía, thuốc mát gan… không có cơ sở khoa học trong điều trị nôn ói. Một số loại nước mát còn chứa nhiều đường, làm rối loạn điện giải hoặc làm tình trạng tiêu hóa nặng thêm. Lạm dụng các loại “thuốc mát” không rõ nguồn gốc còn tiềm ẩn nguy cơ độc gan, hại thận.

Do đó, khi trẻ nôn ói, phụ huynh nên quan sát kỹ biểu hiện đi kèm, chú ý đến số lần ói, lượng thức ăn bé nạp vào, thời gian xảy ra ói và có kèm sốt hay tiêu chảy không.

Khi trẻ ói nhẹ, không có dấu hiệu mất nước hay sốt cao, cha mẹ có thể theo dõi và chăm sóc tại nhà. Cần cho trẻ nghỉ ngơi, chia nhỏ bữa ăn, dùng thức ăn lỏng, dễ tiêu và tránh ép ăn khi trẻ chưa muốn. Nếu trẻ còn bú mẹ, nên cho bú từng ít một, tăng dần khi trẻ đã ổn định. Cha mẹ có thể sử dụng oresol theo đúng chỉ dẫn nếu trẻ có dấu hiệu mất nước nhẹ. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc chống nôn, kháng sinh hay men tiêu hóa nếu chưa có hướng dẫn từ bác sĩ.