Sau hành trình sinh nở gian nan, nhiều mẹ bỉm gặp tình trạng âm thầm nhưng gây khó chịu dai dẳng: Trĩ sau sinh. Đây là vấn đề khá phổ biến, ảnh hưởng đến chất lượng sống và sức khỏe nếu không được nhận diện và chăm sóc đúng cách. 

Từ góc nhìn của y học cổ truyền (YHCT), chúng ta có thể hiểu rõ nguyên nhân, cũng như tìm được các giải pháp tự nhiên, an toàn và hiệu quả để cải thiện tình trạng này.

1. Vì sao mang thai và sau sinh dễ bị trĩ – góc nhìn Đông y

Theo Đông y, trĩ  là do khí huyết hư yếu, khí trệ huyết ứ, đặc biệt là tỳ khí hư (chức năng tạng tỳ) không đủ sức nâng đỡ các tạng phủ khiến huyết mạch bị đình trệ ở vùng hậu môn. Trong suốt thai kỳ và khi sinh, cơ thể người mẹ có nhiều thay đổi:

• Tử cung lớn dần, chèn ép lên vùng tiểu khung, cản trở lưu thông máu ở tĩnh mạch vùng hậu môn.
• Khí huyết bị hao tổn do mang thai và sinh nở, khiến cơ thể suy yếu, đặc biệt là tỳ khí bị hư tổn, không vận hành tốt thủy cốc( thức ăn nước trong có thể) , ngoài ra tỳ khí còn chủ về cơ nhục, tỳ khí yếu gây nên các triệu chứng sa búi trĩ, sa dạ con,…
• Việc rặn sinh, nếu kéo dài và quá sức, tạo áp lực rất lớn lên vùng hậu môn – trực tràng, làm cho búi trĩ dễ sa ra ngoài.

Y học cổ truyền gọi đây là “khí hư hạ hãm”, tức là khí không đủ để nâng đỡ nên các tạng phủ bị sa xuống, búi trĩ từ đó cũng phát sinh.

2. Trĩ ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe mẹ sau sinh?

Không chỉ gây khó chịu, trĩ sau sinh ảnh hưởng nhiều mặt đến đời sống mẹ bỉm:

• Đau rát, sưng tấy, chảy máu hậu môn, nhất là khi đi tiêu, khiến mẹ sợ đi vệ sinh, lâu dần gây táo bón kéo dài.
• Ảnh hưởng đến quá trình phục hồi sau sinh, vì mẹ khó vận động, khó ngồi lâu, gây bất tiện trong việc chăm con.
• Tình trạng trĩ kéo dài dễ gây mệt mỏi, suy nhược, vì khí huyết tiếp tục bị tổn hao, mẹ có thể dễ mất ngủ, cáu gắt, giảm chất lượng cuộc sống.

Ngoài ra, tâm lý e ngại, tự ti cũng là một hệ quả không nhỏ khiến nhiều mẹ âm thầm chịu đựng, không dám chia sẻ hay tìm hướng điều trị phù hợp.

3. Một số giải pháp tự nhiên hỗ trợ cải thiện trĩ sau sinh

Dinh dưỡng dưỡng huyết, kiện tỳ

Trong Đông y, kiện tỳ ích khí, dưỡng huyết hoạt huyết là nguyên tắc quan trọng để điều trị trĩ. Mẹ sau sinh nên:

• Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, đu đủ, khoai lang, yến mạch để tránh táo bón.
• Bổ sung các món hầm từ đậu đen, hạt sen, gà ác, tim heo, giúp bổ huyết, tăng sức bền tạng phủ.
  Uống đủ nước ấm, tránh đồ lạnh, cay nóng hoặc thực phẩm kích thích (cà phê, rượu...).

Tập luyện nhẹ nhàng – đặc biệt là nhóm cơ sàn chậu

Tập luyện không chỉ giúp mẹ nhanh phục hồi mà còn có tác dụng tăng tuần hoàn máu, tăng sức nâng đỡ cho vùng chậu, cải thiện tình trạng trĩ hiệu quả. Một số bài tập phù hợp:

• Kegel (bài tập sàn chậu): Giúp tăng lực co thắt vùng hậu môn – âm đạo, ngăn chặn sa búi trĩ.
• Yoga sau sinh nhẹ nhàng: Hỗ trợ lưu thông khí huyết, cải thiện tiêu hóa và ổn định tinh thần.
• Mỗi ngày chỉ cần 15–20 phút, kết hợp hít thở sâu, chậm – đều, mẹ sẽ cảm nhận được sự thay đổi rõ rệt.

Châm cứu – Giải pháp YHCT nhẹ nhàng, hiệu quả

Châm cứu là phương pháp Đông y giúp điều hòa khí huyết, tăng cường chức năng tỳ vị, hành khí hoạt huyết, giảm đau hiệu quả. Một số huyệt đạo thường được dùng:

• Huyệt Trường Cường (nằm gần hậu môn): Giúp tăng lưu thông khí huyết vùng trĩ.
• Huyệt Bách Hội, Huyệt Túc Tam Lý: Nâng khí, kiện tỳ, bổ trung ích khí.
  Ngoài ra, một số mẹ cũng được chỉ định ôn châm (châm kết hợp cứu ngải) để tăng hiệu quả làm ấm và dẫn thuốc tới huyệt vị.

Châm cứu cần được thực hiện bởi thầy thuốc có chuyên môn, thường 7–10 buổi là mẹ có thể cảm thấy cải thiện rõ rệt, đặc biệt là giảm cảm giác nặng, sa, đau rát.

Lời kết

Trĩ sau sinh không chỉ là một vấn đề cơ thể mà còn là gánh nặng tâm lý cho nhiều mẹ bỉm. Tuy nhiên, bằng những hiểu biết từ y học cổ truyền và cách chăm sóc tự nhiên, nhẹ nhàng, mẹ hoàn toàn có thể chủ động cải thiện sức khỏe mà không cần đến các can thiệp mạnh. Hãy kiên nhẫn lắng nghe cơ thể, nuôi dưỡng lại khí huyết, và yêu thương bản thân nhiều hơn – vì một hành trình làm mẹ cần rất nhiều sự chăm sóc, từ cả trong ra ngoài.