Trong khi y học hiện đại cho rằng nguyên nhân viêm da cơ địa chủ yếu liên quan đến cơ địa dị ứng, di truyền và môi trường, thì Đông y lại tiếp cận bệnh lý này theo hướng toàn diện hơn: Từ tạng phủ, thể chất đến lối sống và cách chăm sóc.

Nguyên nhân trẻ mắc viêm da cơ địa theo góc nhìn Đông y

Theo y học cổ truyền, làn da có mối quan hệ mật thiết với phế (phổi), tỳ (lá lách) và can (gan). Trong đó, phế chủ bì mao (phổi điều khiển hệ thống da và lông), tỳ vận hóa thủy cốc và thủy thấp (giúp tiêu hóa thức ăn và chuyển hóa thành khí huyết), và can chủ sơ tiết (giúp điều hòa khí huyết). Ở trẻ sơ sinh, tạng phế và tỳ vị còn non yếu, chưa phát triển toàn diện, nên dễ sinh nội nhiệt hoặc thấp nhiệt, từ đó phát ra ngoài da, gây nên các triệu chứng viêm da cơ địa.

Ngoài ra, Đông y còn cho rằng, yếu tố di truyền từ cha mẹ có cơ địa dị ứng hoặc nóng trong cũng ảnh hưởng đến thể chất của trẻ. Thêm vào đó, nếu người mẹ trong thai kỳ ăn uống không điều độ, dùng nhiều đồ cay nóng, chiên rán, chất đạm khó tiêu hoặc bị căng thẳng kéo dài – tất cả những điều này đều có thể ảnh hưởng tới bào thai và làm tăng nguy cơ trẻ sinh ra bị viêm da cơ địa.

Trẻ mắc viêm da cơ địa có khỏi được không?

Câu trả lời là có. Tuy nhiên, việc điều trị viêm da cơ địa không đơn giản là thoa thuốc để làm dịu triệu chứng, mà cần một phác đồ chăm sóc toàn diện từ bên trong, điều chỉnh lại cơ địa của trẻ. Đông y coi viêm da cơ địa là biểu hiện của sự mất cân bằng âm dương, khí huyết không điều hòa. Vì vậy, nếu cha mẹ kiên trì điều chỉnh chế độ sinh hoạt, ăn uống, chăm sóc da và bồi bổ tạng phủ đúng cách, cơ địa trẻ có thể dần ổn định, da hồi phục và bệnh ít tái phát.

Nhiều trẻ lớn lên và hoàn toàn không còn các triệu chứng viêm da cơ địa nếu được chăm sóc đúng cách từ nhỏ. Ngược lại, nếu chỉ tập trung vào điều trị triệu chứng hoặc lạm dụng thuốc bôi chứa corticoid mà không thay đổi lối sống, bệnh có thể kéo dài dai dẳng, thậm chí chuyển sang mãn tính.

Cách cải thiện tình trạng viêm da cơ địa ở trẻ sơ sinh

a. Thay đổi lối sống và sinh hoạt hàng ngày

Trẻ cần được ngủ đủ giấc, không nên để ra mồ hôi quá nhiều hoặc tiếp xúc với môi trường quá khô, bụi bặm. Quần áo nên chọn loại vải cotton mềm, thấm hút tốt và tránh giặt bằng hóa chất mạnh.

b. Chú ý đến dinh dưỡng trước và trong giai đoạn ăn dặm

Với những trẻ chưa bước vào giai đoạn ăn dặm, dinh dưỡng chủ yếu đến từ sữa mẹ hoặc sữa công thức. 

Nếu trẻ bú mẹ hoàn toàn, thì chế độ ăn của mẹ ảnh hưởng trực tiếp đến cơ địa của con. Mẹ nên lưu ý hạn chế các thực phẩm dễ gây nóng hoặc dị ứng, thực phẩm chiên rán nhiều dầu mỡ, đạm động vật quá mức, sữa bò và các sản phẩm từ sữa nếu nghi ngờ bé nhạy cảm với đạm bò qua sữa mẹ. Nên ưu tiên các món ăn thanh đạm, dễ tiêu hóa, bổ sung rau xanh, đậu đỗ, ngũ cốc nguyên cám, các loại nước mát như nước đậu đen rang, canh bí xanh để giúp cơ thể mẹ mát hơn, giảm tải gánh nặng cho tỳ vị của trẻ.

Trong trường hợp trẻ uống sữa công thức và có biểu hiện dị ứng đạm bò như nổi mẩn, ngứa ngáy, tiêu chảy, nôn trớ, khò khè sau khi uống sữa, cha mẹ cần lưu ý đổi loại sữa. Nên tham khảo ý kiến chuyên gia để lựa chọn sữa công thức thủy phân một phần, thủy phân toàn phần hoặc sữa công thức từ đạm thực vật như đậu nành, gạo – với điều kiện phải phù hợp với độ tuổi và nhu cầu phát triển của trẻ. Tránh tự ý đổi sữa liên tục, dễ gây rối loạn tiêu hoá và khiến tình trạng viêm da cơ địa trở nên nặng hơn.

Với trẻ đã bắt đầu ăn dặm, việc lựa chọn thực phẩm theo thể trạng là rất quan trọng. Trẻ có biểu hiện nóng trong (da đỏ, hay đổ mồ hôi trộm, táo bón, khô môi…) nên được bổ sung thực phẩm có tính thanh mát như bí xanh, rau má, củ cải, mồng tơi… Trẻ có biểu hiện hàn lạnh (chân tay lạnh, ăn vào dễ tiêu chảy, bụng ậm ạch…) thì nên dùng thực phẩm ấm như gừng, hành, tía tô, lá hẹ… nhưng với lượng nhỏ, phù hợp thể trạng. 

Khi bắt đầu một loại thực phẩm mới, cha mẹ nên quan sát phản ứng của da trong vòng 1–2 ngày để phát hiện kịp thời những dị ứng tiềm ẩn. Tránh các thực phẩm chế biến sẵn, đồ hộp, nhiều gia vị hoặc có chất bảo quản, vì dễ kích ứng và làm nặng thêm tình trạng viêm da cơ địa.

c. Quan sát tình trạng da của trẻ hằng ngày

Mỗi bé có thể có vùng da nhạy cảm khác nhau, vì vậy bố mẹ cần theo dõi kỹ các phản ứng sau khi tắm, sau khi ăn món mới, hay thay đổi thời tiết. Việc ghi lại nhật ký chăm sóc da và ăn uống có thể giúp phát hiện ra các yếu tố làm bệnh nặng thêm.

d. Sử dụng các loại nước tắm thảo dược an toàn, lành tính

Đông y có nhiều bài thuốc tắm giúp làm dịu da, chống ngứa, kháng viêm nhẹ như lá trà xanh, lá trầu không, sài đất, khổ qua, lá khế… Tuy nhiên, cần chọn nguồn lá sạch, không thuốc trừ sâu, và nấu nước đúng cách. Sau khi tắm cần lau khô nhẹ nhàng và dưỡng ẩm bằng các sản phẩm an toàn, không chứa hương liệu, paraben.

Kết luận:

Viêm da cơ địa ở trẻ sơ sinh không chỉ là một tình trạng ngoài da đơn thuần mà còn phản ánh cơ địa và sự phát triển của các tạng phủ bên trong. Với cách tiếp cận toàn diện của Đông y – từ lý do bệnh sinh cho đến chế độ ăn uống, sinh hoạt và chăm sóc – trẻ hoàn toàn có thể phục hồi làn da khỏe mạnh và cải thiện cơ địa lâu dài. Điều quan trọng nhất là cha mẹ cần kiên trì, quan sát và chăm sóc con theo hướng tự nhiên, không lạm dụng thuốc mà tập trung hỗ trợ cơ thể tự điều chỉnh.