Bệnh tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm do virus gây ra. Nó phổ biến trẻ em dưới 5 tuổi, có thể ở độ tuổi lớn hơn hoặc người lớn. Ở Việt Nam, tỉ lệ mắc cao vào tháng 3-5 và 9-12 hàng năm.

Bệnh tay chân miệng thường lành tính, hồi phục sau 7-10 ngày, một số ít có biến chứng nghiêm trọng như viêm màng não, liệt, thậm chí viêm não gây tử vong.

Nhận biết dấu hiệu tay chân miệng

Trẻ có thể có các triệu chứng sau:

• Sốt, ăn uống kém hơn, đau họng, mệt mỏi, quấy khóc nhiều
• Loét miệng thường bắt đầu như đốm đỏ phẳng, làm trẻ chảy dãi nhiều hoặc khó ăn uống. Vị trí quanh môi, lưỡi hoặc họng.
• Phát ban các đốm đỏ phẳng hoặc các phỏng nước nhỏ ở lòng bàn tay, lòng bàn chân và đôi khi đầu gối, khuỷu tay, mông và / hoặc khu vực sinh dục.
• Những triệu chứng này thường xuất hiện trong các giai đoạn, không phải tất cả cùng một lúc. Không phải ai cũng sẽ có tất cả các triệu chứng này. Cần đi khám BS để chẩn đoán xác định.

Nhận biết trẻ mắc tay chân miệng nặng

Nguy cơ bệnh nặng, cần đi khám tại bệnh viện:

• Sốt hơn 2 ngày.
• Sốt từ 39 độ hơn, uống thuốc khó hạ.
• Buồn nôn và nôn.
• Quấy khóc nhiều vô cớ.

Bệnh đã nặng cần đi viện gấp:

• Giật mình chới với: Lúc thiu thiu ngủ, giật nẩy tay chân và người, mắt nhìn lên rồi sau nằm lại.
• Không đi vững, tay chân yếu, đi lại loạng choạng, người run - rùng mình ngay cả lúc thức.
• Nôn tất cả mọi thứ.

Rất nặng cần đi cấp cứu khẩn cấp

• Khó thở, da nổi vân tím, mạch sờ không thấy hay đập quá nhanh.

Hướng điều trị bệnh tay chân miệng

Không có thuốc điều trị đặc hiệu, chỉ có thể điều trị các dấu hiệu bệnh tay chân miệng. Điều quan trọng là cho trẻ uống đủ chất lỏng để ngăn ngừa mất nước.

Bệnh tay chân miệng là bệnh nhiễm trùng do virus, hiếm khi gây biến chứng nặng hoặc bội nhiễm vi khuẩn. Thuốc kháng sinh không có tác dụng với virus và không được dùng đầu tay cho trẻ em mắc bệnh tay chân miệng.

Nếu trẻ nổi mụn nước nhiều quá, phụ huynh không cần quá lo lắng vì thường nổi nhiều lại nhẹ hơn nổi ít. Không cần bôi thuốc xanh. Tắm rửa như bình thường, đến ngày mụn sẽ khô, không được chọc thủng hoặc nặn ép.

Nếu bé đau hoặc quá khó chịu, dùng paracetamol hoặc ibuprofen theo hướng dẫn của bác sĩ, dược sĩ. Trẻ ngứa ngáy quá có thể do kiêng tắm.

Nếu trẻ không chịu ăn do miệng đau: Cần ăn mềm, ngọt, mát dễ nuốt. Uống đồ uống lạnh, chẳng hạn như sữa hoặc nước đá, có thể ăn kem, ngậm đá bào để giảm đau ở trẻ lớn trước khi ăn. Không ăn nóng, cay, chua, mặn. Nhớ súc miệng bằng nước muối ấm sau bữa ăn hoặc nhiều lần trong ngày khi có thể giúp giảm đau và viêm loét miệng.

Nếu trẻ không bị sốt nhưng nổi mẩn da (đốm đỏ nhỏ hoặc đốm tím hoặc vết bầm không giải thích được), căng da không mất, đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng não mô cầu cần khám ngay.

Bị tay chân miệng rồi có bị lại không?

Có! Bệnh được gây ra bởi nhiều virus khác nhau, nên có thể mắc bệnh nhiều lần. Các loại virus thông thường là Coxaki A16 và A6, EV71(hiếm gặp nhưng có thể gây biến chứng nghiêm trọng viêm não hoặc tử vong).

Con đường lây nhiễm tay chân miệng

Người mắc tay chân miệng dễ lây nhất trong tuần đầu tiên, và kéo dài nhiều tuần khi đã hết triệu chứng. Một số người đặc biệt là người lớn có thể lây nhiễm virus mà không có triệu chứng.

Virus có trong dịch tiết mũi họng, phân, mụn nước trên da, bệnh có thể lây khi: 

• Hít phải giọt bắn trong không khí có virus khi người bệnh ho hoặc hắt hơi.
• Tiếp xúc với người bệnh: ôm, hôn, dùng chung cốc, dụng cụ ăn uống.
• Tiếp xúc phân của trẻ bệnh khi thay tã hoặc đi vệ sinh sau đó chạm vào mắt mũi miệng.
• Chạm vào bề mặt có virus: tay nắm cửa, đồ chơi…sau đó chạm vào mắt mũi miệng.

Phòng bệnh tay chân miệng

• Không có vaccine phòng bệnh, tiêm chủng đầy đủ các loại khác để đảm bảo cơ thể khỏe mạnh nhất.
• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng ít nhất 20 giây hoặc bằng dung dịch rửa tay khô đặc biệt sau khi chăm sóc trẻ bệnh ( thay tã, giúp vệ sinh…)
• Hướng dẫn trẻ vệ sinh tay.
• Tránh chạm vào mắt, mũi và miệng bằng tay không sạch.
• Tránh tiếp xúc gần gũi như hôn, ôm, dùng chung dụng cụ và đồ ăn với trẻ bệnh.
• Khử trùng các bề mặt và đồ vật thường xuyên chạm vào, như đồ chơi và tay nắm cửa, đặc biệt nếu có người bị bệnh.
• Trẻ có thể đi học lại nếu hết triệu chứng gây khó chịu tuy nhiên nên tránh tiếp xúc trực tiếp, dùng dụng cụ ăn chung hoặc dùng chung đồ với bạn bè. Trẻ cũng cần vệ sinh tay sạch, tránh tiếp xúc dịch mắt, mũi miệng…gây phát tán virus.