Gene chỉ quyết định một phần chiều cao, còn lại là do con ăn gì, ngủ ra sao và được nuôi dưỡng thế nào trong từng giai đoạn lớn lên.
Nhiều cha mẹ có thể nghĩ rằng chiều cao con cái gần như được “lập trình sẵn” từ gene. Trên thực tế, yếu tố di truyền đúng là có ảnh hưởng, nhưng chỉ chiếm khoảng 20-25%. Còn lại, hơn 70% đến từ chế độ dinh dưỡng, giấc ngủ, vận động và môi trường mà trẻ được nuôi dưỡng trong suốt quá trình lớn lên.
Nói cách khác, gene chỉ quyết định tiềm năng, còn việc trẻ có “chạm trần” chiều cao theo di truyền hay không lại là chuyện khác. Một em bé sinh ra có cha mẹ cao nhưng ăn uống thiếu chất, ngủ không đủ giấc hoặc ít vận động vẫn có thể thấp hơn mức kỳ vọng. Ngược lại, một đứa trẻ có cha mẹ không quá cao nhưng được chăm sóc khoa học vẫn có thể đạt chiều cao lý tưởng trong giới hạn mà cơ thể cho phép.
Với kinh nghiệm làm việc cùng nhiều gia đình, tôi thấy rằng yếu tố thường bị bỏ sót chính là dinh dưỡng trong các giai đoạn “vàng” của phát triển chiều cao. Đó là 1.000 ngày đầu đời, tiền dậy thì (6-10 tuổi) và giai đoạn dậy thì. Trong những giai đoạn này, nếu cơ thể không được cung cấp đủ năng lượng và các vi chất thiết yếu cho phát triển xương, thì khả năng “chạm trần” chiều cao sẽ bị ảnh hưởng.
Một chế độ ăn giàu canxi và vitamin D là cần thiết, nhưng vẫn chưa đủ. Trẻ còn cần thêm kẽm, magie, phốt pho, vitamin K2, vitamin C, protein chất lượng cao và i-ốt, tất cả đều góp phần trực tiếp vào cấu trúc và chuyển hóa xương.
Giấc ngủ cũng đóng vai trò quan trọng. Hormone tăng trưởng (GH) tiết ra nhiều nhất vào ban đêm, trong lúc trẻ ngủ sâu. Nếu trẻ thường xuyên ngủ muộn, ngủ ít hoặc ngủ chập chờn, thì quá trình phát triển thể chất cũng sẽ bị giới hạn.
Tương tự, các hoạt động thể thao như nhảy dây, bơi lội, đu xà, chạy bộ... không chỉ giúp bé dẻo dai mà còn kích thích tăng tiết GH tự nhiên.
Cuối cùng, đừng quên yếu tố cảm xúc. Một đứa trẻ được nuôi dưỡng trong môi trường tích cực, ít căng thẳng, được yêu thương và khuyến khích vận động mỗi ngày sẽ có nhiều cơ hội đạt được tiềm năng thể chất tốt nhất.
