Sau sinh, mẹ không chỉ đối diện với những thay đổi nội tiết, mất ngủ, thiếu sữa… mà còn có một “vị khách không mời” ghé thăm – đó là viêm bao gân cổ tay. 

Viêm bao gân cổ tay sau sinh, còn gọi là hội chứng De Quervain, thường ảnh hưởng đến hai gân chạy dọc phía bên ngoài cổ tay - những gân giúp bạn duỗi và dạng ngón cái. Đây là một trong những vấn đề xương khớp phổ biến nhất ở phụ nữ sau sinh, thường khởi phát sau vài tuần đến vài tháng chăm con

1. Vì sao mẹ bỉm dễ bị viêm bao gân cổ tay?

Có ba nguyên nhân chính khiến mẹ sau sinh dễ mắc chứng này.

• Lặp đi lặp lại một động tác sai tư thế: Mẹ thường xuyên bế con, đỡ đầu bé bằng cổ tay, bẻ nhẹ ngón cái hoặc cổ tay để cho bé bú, bồng bé khi tắm… Các chuyển động này được lặp lại hàng chục lần mỗi ngày, nhiều khi không đúng tư thế, tạo áp lực liên tục lên bao gân.

• Nội tiết tố thay đổi: Sau sinh, hormone relaxin vẫn còn lưu hành trong cơ thể, làm các mô liên kết “mềm” hơn để hỗ trợ phục hồi sau sinh. Tuy nhiên, điều này cũng khiến gân khớp dễ bị tổn thương.

• Thiếu ngủ, stress, thiếu dinh dưỡng: Tình trạng này khiến cơ thể mẹ yếu đi, không đủ khả năng chống lại những viêm nhiễm hoặc tổn thương do vận động thường xuyên.

2. Dấu hiệu nhận biết viêm bao gân cổ tay

• Đau ở mặt ngoài cổ tay, gần ngón cái, đặc biệt là khi bế con, vắt sữa, vặn nắp chai.
• Cứng cổ tay vào buổi sáng hoặc sau khi không cử động trong thời gian dài.
• Có thể sưng nhẹ, nóng ở vùng gân viêm
• Khi xoay cổ tay hoặc duỗi ngón cái có cảm giác đau nhói.

Nếu không điều trị kịp thời, viêm có thể lan rộng và gây giới hạn vận động, khó bế con, ảnh hưởng trực tiếp đến việc chăm sóc bé.

3. Cách chăm sóc và điều trị

Tự chăm sóc tại nhà:

• Giảm vận động cổ tay: Dùng nẹp cổ tay nếu cần, hạn chế cử động xoay, duỗi, đặc biệt là khi bế bé
• Chườm lạnh: Nếu mới bị đau, chườm lạnh 10–15 phút, 2–3 lần/ngày giúp giảm sưng viêm.
• Chườm ấm: Sau vài ngày, nếu vẫn đau âm ỉ, có thể chuyển sang chườm ấm để tăng lưu thông máu.

Điều chỉnh thói quen:

• Khi bế con, hãy dùng cả cẳng tay nâng đỡ thay vì chỉ cổ tay.
• Cho bé bú trong tư thế gối đỡ hoặc ngồi tựa, tránh dồn lực vào tay.
• Tránh vặn mạnh, mang vật nặng bằng tay bị đau. 

4. Hỗ trợ bằng Đông y - cách tiếp cận nhẹ nhàng và an toàn

Đông y nhìn nhận viêm bao gân là hệ quả của phong hàn – thấp – khí huyết ứ trệ tại vùng gân cơ. Sau sinh, mẹ bị suy yếu chính khí, khí huyết hư tổn, phong hàn dễ xâm nhập gây đau nhức khớp.

Một số biện pháp hỗ trợ:

• Xoa bóp – bấm huyệt:
  
  • Huyệt Dương trì (nằm trên cổ tay ngoài)
  • Huyệt Ngoại quan (cách nếp cổ tay 2 tấc)
  • Huyệt Hợp cốc (giữa ngón trỏ và ngón cái): Dùng đầu ngón tay day ấn mỗi huyệt 1–2 phút/ngày để lưu thông khí huyết, giảm đau.
• Ngâm tay với thảo dược: Ngải cứu, lá lốt, gừng tươi… nấu nước ấm ngâm tay giúp giảm sưng đau, thư giãn gân cơ.
• Châm cứu – cứu ngải: Nếu đau kéo dài, các phương pháp Đông y như châm cứu, hơ ngải sẽ giúp đả thông kinh lạc, giảm đau rõ rệt mà không cần dùng thuốc.

5. Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu cơn đau ngày càng tăng, sưng nhiều, tê lan xuống các ngón tay, hoặc việc vận động bị ảnh hưởng rõ rệt, mẹ nên đến khám chuyên khoa xương khớp để được điều trị đúng cách. Một số trường hợp nặng có thể cần dùng thuốc kháng viêm, vật lý trị liệu hoặc can thiệp ngoại khoa.

Chia sẻ từ Bác sĩ Trang - người đồng hành cùng các mẹ sau sinh:

Ca bệnh của mẹ L. - 32 tuổi, Hà Nội:
Mẹ L. sinh hai bé song sinh, một trải nghiệm thiêng liêng nhưng cũng đầy vất vả. Chỉ sau vài tuần chăm con, mẹ bắt đầu cảm thấy đau nhói vùng cổ tay trái – đặc biệt là phía gần ngón cái. Khi đến gặp bác Trang, vùng này đã có dấu hiệu sưng, nóng, đỏ, khó cử động và rất đau – điển hình của hội chứng viêm bao gân De Quervain.

Tôi gặp rất nhiều mẹ giống trường hợp của mẹ L - chăm con trong tư thế sai, dùng cổ tay để bế, đỡ con mà không có sự hỗ trợ của cẳng tay hay gối đỡ. Cộng thêm cơ thể sau sinh còn yếu, khí huyết chưa hồi phục đầy đủ, cổ tay rất dễ tổn thương. Đối với mẹ L., điều quan trọng lúc này là:

• Hạn chế vận động cổ tay tối đa trong sinh hoạt hằng ngày.
• Cố định bằng nẹp cổ tay hoặc dùng băng dán Kinesio Tape để hỗ trợ gân cơ.
• Kết hợp chườm mát tại chỗ 10–15 phút mỗi ngày, nhất là khi đau nhiều. 
• Tư vấn thêm về tư thế bế con đúng cách, và nếu cần, có thể bổ sung thêm châm cứu – xoa bóp nhẹ nhàng vùng huyệt liên quan để đẩy nhanh hồi phục.

Sau khoảng 2 tuần điều chỉnh và chăm sóc, mẹ L. đã cải thiện rõ rệt, có thể bế bé nhẹ nhàng và cử động cổ tay linh hoạt hơn.

Viêm bao gân cổ tay - căn bệnh âm thầm gõ cửa mẹ bỉm

Sau sinh, mẹ không chỉ đối diện với những thay đổi nội tiết, mất ngủ, thiếu sữa… mà còn có một “vị khách không mời” ghé thăm – đó là viêm bao gân cổ tay. 

Viêm bao gân cổ tay sau sinh, còn gọi là hội chứng De Quervain, thường ảnh hưởng đến hai gân chạy dọc phía bên ngoài cổ tay - những gân giúp bạn duỗi và dạng ngón cái. Đây là một trong những vấn đề xương khớp phổ biến nhất ở phụ nữ sau sinh, thường khởi phát sau vài tuần đến vài tháng chăm con

1. Vì sao mẹ bỉm dễ bị viêm bao gân cổ tay?

Có ba nguyên nhân chính khiến mẹ sau sinh dễ mắc chứng này.

• Lặp đi lặp lại một động tác sai tư thế: Mẹ thường xuyên bế con, đỡ đầu bé bằng cổ tay, bẻ nhẹ ngón cái hoặc cổ tay để cho bé bú, bồng bé khi tắm… Các chuyển động này được lặp lại hàng chục lần mỗi ngày, nhiều khi không đúng tư thế, tạo áp lực liên tục lên bao gân.

• Nội tiết tố thay đổi: Sau sinh, hormone relaxin vẫn còn lưu hành trong cơ thể, làm các mô liên kết “mềm” hơn để hỗ trợ phục hồi sau sinh. Tuy nhiên, điều này cũng khiến gân khớp dễ bị tổn thương.

• Thiếu ngủ, stress, thiếu dinh dưỡng: Tình trạng này khiến cơ thể mẹ yếu đi, không đủ khả năng chống lại những viêm nhiễm hoặc tổn thương do vận động thường xuyên.

2. Dấu hiệu nhận biết viêm bao gân cổ tay

• Đau ở mặt ngoài cổ tay, gần ngón cái, đặc biệt là khi bế con, vắt sữa, vặn nắp chai.
• Cứng cổ tay vào buổi sáng hoặc sau khi không cử động trong thời gian dài.
• Có thể sưng nhẹ, nóng ở vùng gân viêm.
• Khi xoay cổ tay hoặc duỗi ngón cái có cảm giác đau nhói.

Nếu không điều trị kịp thời, viêm có thể lan rộng và gây giới hạn vận động, khó bế con, ảnh hưởng trực tiếp đến việc chăm sóc bé.

3. Cách chăm sóc và điều trị

Tự chăm sóc tại nhà:

• Giảm vận động cổ tay: Dùng nẹp cổ tay nếu cần, hạn chế cử động xoay, duỗi, đặc biệt là khi bế bé.
• Chườm lạnh: Nếu mới bị đau, chườm lạnh 10–15 phút, 2–3 lần/ngày giúp giảm sưng viêm.
• Chườm ấm: Sau vài ngày, nếu vẫn đau âm ỉ, có thể chuyển sang chườm ấm để tăng lưu thông máu.

Điều chỉnh thói quen:

• Khi bế con, hãy dùng cả cẳng tay nâng đỡ thay vì chỉ cổ tay.
• Cho bé bú trong tư thế gối đỡ hoặc ngồi tựa, tránh dồn lực vào tay
• Tránh vặn mạnh, mang vật nặng bằng tay bị đau

4. Hỗ trợ bằng Đông y - cách tiếp cận nhẹ nhàng và an toàn

Đông y nhìn nhận viêm bao gân là hệ quả của phong hàn – thấp – khí huyết ứ trệ tại vùng gân cơ. Sau sinh, mẹ bị suy yếu chính khí, khí huyết hư tổn, phong hàn dễ xâm nhập gây đau nhức khớp.

Một số biện pháp hỗ trợ:

• Xoa bóp – bấm huyệt:
  
  • Huyệt Dương trì (nằm trên cổ tay ngoài)
  • Huyệt Ngoại quan (cách nếp cổ tay 2 tấc)
  • Huyệt Hợp cốc (giữa ngón trỏ và ngón cái): Dùng đầu ngón tay day ấn mỗi huyệt 1–2 phút/ngày để lưu thông khí huyết, giảm đau
• Ngâm tay với thảo dược: Ngải cứu, lá lốt, gừng tươi… nấu nước ấm ngâm tay giúp giảm sưng đau, thư giãn gân cơ.
• Châm cứu – cứu ngải: Nếu đau kéo dài, các phương pháp Đông y như châm cứu, hơ ngải sẽ giúp đả thông kinh lạc, giảm đau rõ rệt mà không cần dùng thuốc.

5. Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu cơn đau ngày càng tăng, sưng nhiều, tê lan xuống các ngón tay, hoặc việc vận động bị ảnh hưởng rõ rệt, mẹ nên đến khám chuyên khoa xương khớp để được điều trị đúng cách. Một số trường hợp nặng có thể cần dùng thuốc kháng viêm, vật lý trị liệu hoặc can thiệp ngoại khoa.

Chia sẻ từ Bác sĩ Trang - người đồng hành cùng các mẹ sau sinh:

Ca bệnh của mẹ L. - 32 tuổi, Hà Nội:
Mẹ L. sinh hai bé song sinh, một trải nghiệm thiêng liêng nhưng cũng đầy vất vả. Chỉ sau vài tuần chăm con, mẹ bắt đầu cảm thấy đau nhói vùng cổ tay trái – đặc biệt là phía gần ngón cái. Khi đến gặp bác Trang, vùng này đã có dấu hiệu sưng, nóng, đỏ, khó cử động và rất đau – điển hình của hội chứng viêm bao gân De Quervain.

Tôi gặp rất nhiều mẹ giống trường hợp của mẹ L - chăm con trong tư thế sai, dùng cổ tay để bế, đỡ con mà không có sự hỗ trợ của cẳng tay hay gối đỡ. Cộng thêm cơ thể sau sinh còn yếu, khí huyết chưa hồi phục đầy đủ, cổ tay rất dễ tổn thương. Đối với mẹ L., điều quan trọng lúc này là:

• Hạn chế vận động cổ tay tối đa trong sinh hoạt hằng ngày.
• Cố định bằng nẹp cổ tay hoặc dùng băng dán Kinesio Tape để hỗ trợ gân cơ.
• Kết hợp chườm mát tại chỗ 10–15 phút mỗi ngày, nhất là khi đau nhiều.
• Tư vấn thêm về tư thế bế con đúng cách, và nếu cần, có thể bổ sung thêm châm cứu – xoa bóp nhẹ nhàng vùng huyệt liên quan để đẩy nhanh hồi phục.

Sau khoảng 2 tuần điều chỉnh và chăm sóc, mẹ L. đã cải thiện rõ rệt, có thể bế bé nhẹ nhàng và cử động cổ tay linh hoạt hơn.